“Erkennen dat racisme er is, is een belangrijk begin van een lange weg”

Racisme is het nieuws en gesprek van de dag. Mensen pikken het niet meer. Het incident met George Floyd was de spreekwoordelijke druppel die de emmer deed overlopen. Mensen gaan massaal de straat op om van zich te laten horen tegen racisme en politiegeweld. Helen (19) stond tussen de betogers op de Dam met een bord met de volgende tekst: ‘Skin tone is not a crime!’. Ik spreek Heen over racisme en over alles wat er nu gaande is.

Helen werd toen ze elf maanden oud was geadopteerd uit Ethiopië, door een gezin in Woerden. Ze groeide op in een gezin met een vader, moeder en twee oudere zussen. “Ik heb het altijd lastig gevonden dat ik een andere huidskleur en een ander kapsel (kroeshaar) had dan de rest van mijn gezin. Ik was jaloers op de lange steile haren van mijn zussen. Dat wilde ik ook!”

“Jij lijkt echt op zwarte piet”

“Racisme speelt een rol in mijn dagelijkse leven, maar nu gelukkig wel iets minder dan vroeger. Op de basisschool werd ik uitgelachen of aangestaard vanwege mijn afrokapsel, iets wat ‘ongewoon’ was. Ik voelde me er hierdoor niet bij horen. Naast het staren en aan mijn haren zitten, maakten mensen ook vervelende opmerkingen.  Ik kan me ook nog goed herinneren dat ik op mijn tiende ergens aan het fietsen was en er een oude man (rond de 70 jaar) voorbij fietste die ‘zwarte piet!’ naar mij riep. Ik schrok hier zo van dat ik niet eens iets kon terugzeggen. Die man had bovendien een kleuter achterop zijn fiets. Ik dacht: die krijgt hier onbewust tóch iets van mee. Zo denkt-ie dat dit normaal gedrag is. Ook tijdens mijn stage bij een kinderdagverblijf werd er door een kind gezegd: ‘Jij lijkt echt op zwarte piet’. Ik weet dat een kind nog totaal geen besef heeft van de impact van zo’n opmerking, maar ik voelde me er wel rot door. Deze voorbeelden van incidenten lijken misschien klein, maar ze maken als kind veel indruk.”

Iets terugzeggen of je stil houden

“Racisme kom ik nu nog steeds tegen, maar ik zeg nu wél iets terug. Het gebeurt wel eens dat mensen een racistische opmerking maken in mijn bijzijn en dat ze er als zogenaamd grapje aan toevoegen ‘Maar dat vind jij ook toch?’. Ik vind dit niet grappig en zelfs kwetsend. Toch is het lastig om hier iets van te zeggen als je weet dat alle aanwezigen het eens zijn met die opmerking. In zo’n geval houd ik mijn mening toch maar voor me. Ik ben ook benieuwd hoe er – als ik straks ga solliciteren – wordt gereageerd op iemand die met een Hollandse naam en buitenlands uiterlijk binnen komt lopen. Ik heb nu al bijna het gevoel dat ik ze hiervoor moet ‘waarschuwen’. Dat is natuurlijk niet normaal.”

Ik wil serieus genomen worden

“Ik vind dat er te weinig aandacht is voor racisme, in Nederland en in de rest van de wereld. In Nederland worden zwarte mensen niet serieus genomen als ze zeggen dat ze ergens last van hebben. Dan heb je gelijk een stel blokkeerfriezen of facebookgebruikers tegen je. Die opmerkingen op sociale media tegen de zwarte gemeenschap vind ik ontzettend kwetsend om te lezen. Soms reageer ik op iemand die tegen ‘zwarten’ of ‘negers’ is, maar eigenlijk weet ik dan al dat het geen enkele zin heeft. Mensen gaan hun mening niet snel veranderen.“

De dood van George Floyd en de protesten

“Heel boos werd ik toen ik het filmpje met George Floyd voor het eerst zag. Ik twijfelde eerst of ik het wilde kijken omdat ik wist dat het heftig ging zijn en het was nog heftiger dan verwacht. De reactie van de (mijn) zwarte gemeenschap snap ik zó goed. Ik vind het goed dat we opkomen voor onze rechten en dat we onze stem laten horen. Het erge is natuurlijk ook dat dit niet het enige incident is dat heeft plaatsgevonden waarbij een zwart persoon en politiegeweld is betrokken. Er zijn talloze voorbeelden te noemen. Om verdrietig van te worden. Het doet me ook pijn dat de agenten in eerdere incidenten in Amerika – bijvoorbeeld toen de politie een totaal onschuldige vrouw met zeven kogels om het leven bracht – niet zijn veroordeeld. In het geval van George Floyd lijkt dit gelukkig wel te gebeuren. Zoals Obama al zegt: het politiebeleid moet drastisch aangepast worden.”

“Ik voel me heel naar door deze situatie, maar ik voel ook de drang om iets te doen. Er zijn ontzettend veel filmpjes uit Amerika die laten zien hoe er met zwarte mensen wordt omgegaan, zélfs nu tijdens de protesten. De politie treedt weer op met hard geweld. Hoe pijnlijk het ook is, ik vind het belangrijk om alles te volgen. Dít is allemaal bewijs dat het racisme er is. We moeten hier niet voor wegkijken. Ook al is het moeilijk om te zien, de eerste stap is om te erkennen dat het gebeurt.”

Stem laten horen

“Ik protesteer om mijn stem te laten horen, om de hele wereld te laten weten dat ik het er ook niet mee eens ben, met vele anderen. Ten tweede wil ik dat er iets verandert: dat politiegeweld tegen donkere mensen stopt en dat scholen en bedrijven iedereen gelijk behandelen, ongeacht huidskleur (en uiteraard andere zaken). In mijn omgeving zie ik zowel mensen die het goed vinden dat we protesteren als mensen die het belachelijk vinden. Tegen deze laatste groep zou ik willen zeggen: open je ogen! Ook als jij niet te maken hebt met racisme, betekent dit niet dat een ander hier geen last van heeft. Het is kwetsend als mensen zeggen dat we ons niet zo moeten aanstellen.”

“Ik protesteer om mijn stem te laten horen, om de hele wereld te laten weten dat ik het er ook niet mee eens ben.”

Aanpakken die handel

“Erkennen dat racisme er is vind ik heel belangrijk. Als het niet door de samenleving erkend wordt, kan er niets aan gedaan worden. Daarnaast vind ik het belangrijk dat zwarte mensen meer gerepresenteerd worden in media. Ik kan me een handjevol zwarte mensen op televisie voor de geest halen. Ik zou meer diversiteit willen zien. Als kind had ik er denk ik erg veel aan gehad als ik meer donkere mensen op televisie had gezien. Dan had ik gedacht: ik lijk op hen, ik mag er ook zijn. In plaats daarvan dacht ik altijd: zag ik er óók maar zo uit. Mensen kunnen ook helpen door mensen op hun gedrag aan te spreken als zij racistische opmerkingen (naar iemand anders toe) maken. Het is erg, maar ik heb het idee dat witte mensen dit eerder zullen aannemen van andere witte mensen. Wat mensen vooral niet moeten doen is het negeren of zeggen dat iemand zich aanstelt. In het verleden heb ik echt getwijfeld aan mezelf: stel ik me dan misschien gewoon aan? Maar nu denk ik: als iemand zich niet fijn voelt bij een opmerking, wie is iemand anders dan om te bepalen dat iemand zich aanstelt?”

Wat kunnen witte mensen doen?

“Ik vind het heel goed dat witte mensen zich nu ook over racisme uitspreken en dat ze willen helpen, áls ze het tenminste echt menen. Soms heb ik het idee dat sommige mensen maar wat roepen en zich er verder nooit echt in hebben verdiept. Maar zoals eerder al gezegd: ik ben ervan overtuigd dat witte mensen eerder iets aannemen van andere witte mensen dus ik ben erg blij met de steun. Verder moeten mensen ook nadenken over hun eigen (onbewust) racistische acties. ‘Neger’ is bijvoorbeeld echt een erg woord en heel kwetsend. Daarnaast heb ik het graag over ‘witte’ en ‘zwarte’ mensen en niet over ‘blanke’ en ‘donkere’ mensen. ‘Blank’ heeft voor mij ook de betekenis van ‘schoon’ en ‘rein’ en ‘donkere’ heeft dat niet. Het zijn dus geen gelijkwaardige tegenhangers.” Wil je meer lezen over hoe witte mensen kunnen helpen? Klik dan hier.

Helen: “Ik zou me meer gewaardeerd en gezien voelen als andere mensen in de wereld erkennen dat er racisme is.  Als iedereen erkent dat er racisme is, kan het de goede kant op gaan. Die lange weg moet ergens beginnen.”